આપણા દેશના વિવિધ સ્ટીલ પ્લાન્ટમાંથી દર વર્ષે લાખો ટન કચરો પેદા થાય છે. વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ અંગે ગંભીર કેન્દ્ર સરકાર દેશના વિકાસ કાર્યોમાં તેનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો તે અંગે મંથન કરી રહી છે. લાંબા સંશોધન બાદ ગુજરાતના સુરતમાં પાયલોટ પ્રોજેક્ટ હેઠળ કેન્દ્ર સરકાર હેઠળના વિભાગોએ સ્ટીલના કચરામાંથી એક કિલોમીટર લાંબો રોડ બનાવ્યો છે. આ રસ્તો સામાન્ય કરતાં વધુ મજબૂત છે. દરરોજ લગભગ 1 હજાર ટ્રક ભારે કારણોસર પસાર થાય છે.
આ તસવીરો ગુજરાતના સુરત શહેરથી 30 કિમી દૂર આવેલા હજીરા ઈન્ડસ્ટ્રીયલ એરિયાની છે. અહીં સ્ટીલના કચરાનો ઉપયોગ કરીને એક કિલોમીટર લાંબો રોડ બનાવવામાં આવ્યો છે. આ 6 લેન રોડ બનાવવામાં સુરતના સ્ટીલ પ્લાન્ટમાંથી 19 મિલિયન ટન કચરો વપરાયો છે. સુરત હજીરા ઈન્ડસ્ટ્રીયલ એરિયામાં જે જગ્યાએ આ સ્ટીલ રોડ બનાવવામાં આવ્યો છે તે હજીરા પોર્ટ તરફ આવતા ભારે વાહનોને કારણે સંપૂર્ણપણે ક્ષતિગ્રસ્ત થઈ ગયો હતો. સ્ટીલના કચરામાંથી બનેલા આ રોડ પર હવે દરરોજ 18 થી 30 ટન વજનની 1000 થી વધુ ટ્રકો પસાર થાય છે.
સ્ટીલના રસ્તાઓ બનાવતી વખતે, સૌપ્રથમ લાંબી પ્રક્રિયા પછી, સ્ટીલના કચરામાંથી બાલાસ્ટ બનાવવામાં આવતું હતું અને પછી આ બૅલાસ્ટનો ઉપયોગ રસ્તા બનાવવા માટે થતો હતો. આ પ્રયોગ બાદ દેશમાં સસ્તા અને મજબૂત રસ્તાઓ બનાવવામાં આવશે. આ સાથે કચરાના ઢગલા પણ મુક્ત કરવામાં આવશે. આ પ્રોજેક્ટ પર સ્ટીલ અને નીતિ આયોગની મદદથી સુરતમાં કાઉન્સિલ ઓફ સાયન્ટિફિક એન્ડ ઇન્ડસ્ટ્રિયલ રિસર્ચ (CSIR) અને સેન્ટ્રલ રોડ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ (CRRI) દ્વારા કામ કરવામાં આવ્યું છે. રસ્તા બનાવવાની આ નવી રીત ચોમાસાની ઋતુમાં થતા કોઈપણ નુકસાનથી રસ્તાઓને બચાવી શકે છે.
#Steelslag road built with 100 % processed steel slag aggregates in all layers of bituminous roads at Hazira, Surat in collaboration of @CSIRCRRI & @AMNSIndia under the R&D study sponsored by @SteelMinIndia. @NITIAayog @TATASTEEL @jswsteel @RinlVsp @NHAI_Official@CSIR_IND pic.twitter.com/dNHxxdnAZA
— CSIR CRRI (@CSIRCRRI) March 22, 2022
સ્ટીલ પ્લાન્ટ્સમાં આ રીતે થાય છે કચરાના ઢગલા
તમને જણાવી દઈએ કે દેશના સ્ટીલ પ્લાન્ટ્સમાં સ્ટીલનો કચરો એટલી મોટી માત્રામાં પેદા થાય છે કે પ્લાન્ટ્સમાં કચરાના પહાડો ઉડવા લાગ્યા છે, જે પર્યાવરણ માટે મોટો ખતરો છે, તેથી જ નીતિ આયોગના નિર્દેશો પર, સ્ટીલ મંત્રાલયે આ કચરાનો ઉપયોગ કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. પ્રોજેક્ટ તૈયાર કરવામાં આવ્યો હતો.
