તુર્કીમાં, પુરાતત્વવિદોએ પથ્થરોને કાપેની બનાવેલ 400 કબરોને શોધી કાઢી છે. આ કબ્રસ્તાન લગભગ 1800 વર્ષ જૂના છે. તેની અંદર સુંદર દિવાલ ચિત્રો દોરેલા છે. એટલે કે, દિવાલો પર પેઇન્ટિંગ કરવામાં આવ્યું છે. આ સાથે કેટલીક કિંમતી વસ્તુઓ મળી આવી છે, જેને લોકો ખજાનો કહી રહ્યા છે. એવું માનવામાં આવી રહ્યું છે કે આ કબરો રોમન સામ્રાજ્યના સમયથી પથ્થરો કાપીને બનાવવામાં આવ્યા હતા.
તુર્કીના એજિયન સમુદ્રથી પૂર્વમાં લગભગ 180 કિમી દૂર સ્થિત ઐતિહાસિક શહેર બ્લાન્ડોસ (Blaundos) માં આ પથ્થરમાંથી કાપેલી કબરો મળી છે. આ શહેર સિકંદરના સમયમાં બનાવવામાં આવ્યું હતું. આ શહેર રોમન અને બિજેનટાઇન સામ્રાજ્યો સુધી આ શહેર તેના સુવર્ણ યુગમાં હતું. આ ગુફાઓમાં સાર્કોફૈગી (Sarcophagi) નામની પ્રક્રિયા કરવામાં આવી હતી. એટલે કે, તેમાં માર્યા ગયેલા પ્રાણીઓ અને માનવોને તેમાં રાખવામાં આવ્યા હતા. આવું ઘણી પેઢીઓ સુધી કરવામાં આવ્યું હતું.
તુર્કીની યુસાક યુનિવર્સિટીના પુરાતત્વવિદ્ બિરોલ કૈન આ ખાણકામ કાર્યક્રમના પ્રમુખ છે. તેમણે કહ્યું કે બ્લોન્ડોસમાં હાજર આ કબરો પરિવારોના નિયંત્રણ હેઠળ છે. એટલે કે, એક કબર અથવા વધુ – એક પરિવારની અને બાકીની કોઈની. જ્યારે પણ કોઈના પરિવારમાં કોઈ મૃત્યુ પામે છે, ત્યારે તેના અંતિમ સંસ્કાર અહીં કરવામાં આવતા હતા. જે બાદ તેને અહીં બંધ કરી દેવામાં આવતા હતા.
બ્લાન્ડોસ (Blaundos) શહેર ચારે બાજુ ખીણોથી ઘેરાયેલું છે. એટલે કે, તે એક ઉંચી ટેકરી પર બાંધવામાં આવ્યું છે. વાસ્તવમાં આ ખીણો યુસાક કેન્યોનનો ભાગ છે. આ ખીણ વિશ્વની સૌથી મોટી ખીણ પ્રણાલીઓમાંની એક છે. બ્લોન્ડોસના લોકોએ યુસાક ની ખીણોના ઢોળાવ પર નેક્રોપોલિસ (Necropolis) નું નિર્માણ કર્યું હતું. આ વિસ્તારમાં અંતિમ સંસ્કારની પ્રક્રિયા એવી હતી કે મજબૂત પથ્થર કાપીને કબર બનાવવામાં આવતી હતી. જેની અંદર અંતિમ સંસ્કાર કરવામાં આવતા હતા.
બિરોલ કૈને કહ્યું કે પુરાતત્વવિદો નેક્રોપોલિસ વિશે છેલ્લા 150 વર્ષથી જાણે છે. પરંતુ તે ક્યારેય બ્લોન્ડોસમાં સિસ્ટમ મુજબ ખાણકામ કરવામાં આવ્યું નથી. તેથી અમે વર્ષ 2018 માં એક સિસ્ટમ મુજબ ખાણકામ કાર્યક્રમ શરૂ કર્યો. અત્યાર સુધી અમે બે મંદિરો, એક થિયેટર, એક સાર્વજનિક બાથરૂમ, એક વ્યાયામશાળા, એક બૈસિલિકા, શહેરની દિવાલો, એક મોટો દરવાજો, રોમન સામ્રાજ્યના હીરો હેરુન (Heroon) ની કબર અને આ સ્થળે પથ્થરથી કાપેલ કબરની શોધ કરી છે.
400 stone-cut chamber tombs, filled with wall paintings and treasures, discovered in Turkey https://t.co/Lvq0rJ1ziK
— Live Science (@LiveScience) October 15, 2021
બિરોલે જણાવ્યું હતું કે અત્યારે પણ આ શહેર હેઠળ અનેક ધાર્મિક, જાહેર અને નાગરિક માળખાઓ હાજર છે. જેની શોધ હજુ કરવાની બાકી છે. વર્ષ 2018 માં એક પથ્થરમાંથી કાપીને બનાવેલી કબરોની અંદર બીજી અને ત્રીજી સદીના માનવીના હાડકાં મળી આવ્યા હતા. આ પછી, ધીમે ધીમે ખાણકામ કાર્યક્રમ આગળ વધતું ગયુ, જેના કારણે 400 કબરો મળી આવી છે. આ કબરો જુદા જુદા પથ્થરો કાપીને બનાવવામાં આવી છે.
નેક્રોપોલિસ કબર લૂંટારાઓનું પ્રિય સ્થળ હતું. તેઓ તક જોઈને આ કબ્રસ્તાનોનો નાશ કરતા હતા. તેમાં રાખવામાં આવેલી કલાકૃતિઓ લૂંટી લેતા હતા. આવું તેણે ઘણી સદીઓ સુધી કર્યું. કારણ કે આ કબરોની અંદર વાસણોના ટુકડા અને કેટલાક સિક્કાઓ મળી આવ્યા છે. જે બીજી થી ચોથી સદી સુધીના છે. આ સિક્કાઓ રોમન સામ્રાજ્યના સમયના છે. આ કબરોની આંતરિક દિવાલો કુદરતી રંગોથી દોરવામાં આવી છે. જેમાં રોમન સામ્રાજ્યની ઝલક સ્પષ્ટ દેખાય છે.
બિરોલની ટીમે અહીં ચાર પ્રકારની કબરો શોધી કાઢી છે. જેમાં એક રૂમ વાળી પણ કબર છે. કેટલીક ઉત્તમ મલ્ટી-રૂમ કબરો પણ છે. આ રૂમ એક લયમાં અથવા સીધી રેખામાં હોવા જોઈએ તે જરૂરી ન હતા. પહેલા એક રૂમ બનાવવામાં આવતો હતો, પછી જરૂર પડે તો બાજુના પથ્થરને કાપીને બનાવવામાં આવતો હતો, ત્યાર બાદ તેને જોડી દેવામાં આવો હતો. જેથી અંતિમ સંસ્કાર કરવા માટે વધુ જગ્યા મળી જાય. આ રીતે બીજો રૂમ, ત્રીજો રૂમ અને ચાર રૂમ સુધીની કબરો મળી આવી છે.
બિરોલે કહ્યું કે કેટલીક કબરોની અંદરથી અરીસા, ડાયડેમ, રિંગ્સ, બંગડી, હેયરપિન, મેડિકલ સાધનો, બેલ્ટ, કપ અને તેલના દિવા વગેરે મળી આવ્યા છે. હકીકતમાં, તે મૃત્યુ પામેલા વ્યક્તિને આપવામાં આવતું હતું, જેથી મૃત્યુ પછી, તેને આ વસ્તુઓનો અભાવ ન થાય. એવું માનવામાં આવતું હતું કે શરીર છોડ્યા પછી પણ, લોકો થોડા દિવસો માટે અહીં રહે છે, જ્યાં સુધી તેને બીજો જન્મ ન મળી જાય. તેથી જ તેમના માટે ભેટો મૂકી જતા હતા.
નેક્રોપોલિસમાં મળી આવેલી 400 કબરોમાંથી 24 માં દિવાલો પર ચિત્રો હાજર છે. કેટલાકની હાલત ઘણી ખરાબ છે. તેમને બચાવવાના પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે. કારણ કે રોમન સામ્રાજ્યના અંત પછી, કેટલાક ગુંબજો ઘેટાં અને ઢોરનાં વિશ્રામ સ્થાનો માટે ઉપયોગ કરવામાં આવતો હતો. પ્રાણીઓના રહેવાને કારણે ઘણા ચિત્રો ખરાબ થઇ ગયા. જો કે બિરોલની ટીમ કેટલાકને સાચવવામાં સફળ રહી છે.
