આપણામાંના મોટાભાગના લોકોને સૂતી વખતે આવતા સ્વપ્નો યાદ રહી જાય છે. સપનાં અલગ-અલગ હોય છે. ઘણા સપના સારા લાગે છે, પરંતુ એવા ઘણા સપના છે જે તમને ડરાવે છે. મોટા ભાગનાને જાગ્યા પછી તમે કયા સ્વપ્નો જોયા છે તે યાદ રહેતું નથી, પરંતુ ઘણા લોકો એવા છે જે સપના યાદ રહે છે.
જો કે વૈજ્ઞાનિકો એ શોધી શક્યા નથી કે સ્વપ્નોનો અંત શા માટે આવે છે, તેમ છતાં તેઓ માને છે કે તેઓ યાદશક્તિ સાથે જોડાયેલા છે. જો આપણે સ્વપ્ન જોઈએ તો તે આપણા મગજમાંથી નકામી વસ્તુઓ ને બહાર કાઢે છે.
ઘણા લોકો સાથે એવું બને છે કે તેઓ સ્વપ્ન જોયા પછી એક અલગ પ્રકારની તાજગી અનુભવે છે. તે એટલા માટે છે કારણ કે તેમને સ્વપ્નો યાદ નથી. જે લોકો સપના યાદ રાખે છે તેઓ તણાવમાં હોય છે. તેમને રાતની ઊંઘ પર પણ અસર પડે છે.
આંખની ઝડપી હલચાલ દરમિયાન જ સ્વપ્નો વધુને વધુ આવે છે. વૈજ્ઞાનિકોનું કહેવું છે કે આ સમય દરમિયાન મગજ ખૂબ જ સક્રિય છે. આ કારણે સપના પણ આવે છે. મોટાભાગની હલચલ દર ૯૦ મિનિટે રાત્રે સૂતી વખતે થાય છે. તેઓ લગભગ ૨૦ થી ૨૫ મિનિટ સુધી ચાલે છે.
વૈજ્ઞાનિકોના મતે આના ઘણા કારણો છે. એક તો યોગ્ય રીતે ઊંઘ ન આવી શકવાને કારણે આ લોકો મોટે ભાગે સપના યાદ કરે છે. ક્યારેક ડિપ્રેશન કે અન્ય માનસિક બીમારીને કારણે સપના યાદ રહે છે. જ્યારે ગર્ભાવસ્થા શરૂ થાય છે, ત્યારે સ્ત્રીઓ હોર્મોન્સથી લઈને સૂવાના સમય સુધીના તેમના શરીરમાં ફેરફારને કારણે તેમના મોટાભાગના સપના યાદ રહે છે.
ડ્રગનો દુરુપયોગ પણ કારણછે. તે એટલા માટે છે કારણ કે તે મનને શાંત રાખતું નથી. આવી સ્થિતિમાં આવતા સપના યાદ રહે છે. ચિંતા કે તણાવ વધારે હોય તો એની મન પર ઊંડી અસર પડે છે. આ ચિંતા કોઈના મૃત્યુ, અકસ્માત અથવા જાતીય શોષણ વગેરેને કારણે પણ થઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમાં ખૂબ જ ખરાબ સપના આવે છે.
જો તમને સપના યાદ હોય તો તે બહુ ખલેલ પહોંચાડનારું નથી. જ્યારે સપના નકારાત્મક હોય ત્યારે મુશ્કેલી થાય છે. તેઓ તમને માનસિક રીતે ખલેલ પહોંચાડે છે. આનાથી મૂડ ખરાબ રહે છે. ખરાબ વિચારો આવે છે. કામ કરવાની ક્ષમતા ને અસર થાય છે. ઊંઘ બરાબર આવતી નથી. કેટલીક વાર તે લોકોને જોખમી પગલાં લેવાનું કારણ પણ બને છે.
મોટાભાગે સપનાંને યાદ કરવાની સમસ્યા જાતે જ મટી જાય છે. જોકે લાંબા સમય સુધી સાજા ન થતા હોય તો ડોક્ટરની સારવાર થવી જોઈએ. તમારે તમારી રોજિંદી આદતોમાં પણ થોડો ફેરફાર કરવો જોઈએ. જાણે કે તમારે યોગ્ય રીતે સૂવું જોઈએ. તમારું વજન નિયંત્રણમાં રાખવું જોઈએ. તમારે પૌષ્ટિક વસ્તુઓ ખાવી જોઈએ. પુષ્કળ પાણી પીવો. તમારે સમયસર સૂવા જવું જોઈએ. તમારે તમારી જાતને શક્ય તેટલી તણાવથી દૂર રાખવી જોઈએ. તમને આ રીતે સ્પષ્ટ સ્વપ્નો યાદ નહીં આવે.
ધ્યાન- યોગ અને પ્રાણાયામ પણ રાહત આપે છે. આર્ટ થેરાપી પણ ઉપયોગી છે. આ સમસ્યાથી છૂટકારો મેળવવા માટે ઇમેજિનેશન રિહર્સલ થેરાપી પણ છે. એક નિષ્ણાત તમને આમાં મદદ કરે છે. તમને યાદ છે તે સ્વપ્નોનો અંત તેઓ બદલી નાખે છે. આ દર્દીને જાગ્યા પછી હળવાશ અનુભવે છે.
