આયુર્વેદ રોગ થવાનાં વિવિધ કારણો પૈકી કુદરત દ્વારા મોકલાતા સંકેતરૂપી ભૂખ, તરસ, છીંક, બગાસુ, મળ-મૂત્ર પ્રવૃત્તિ વગેરેનાં વેગને પરાણે રોકવાને પણ ગણાવે છે. વેગને રોકવાથી શરીરનાં વિવિધ અવયવોનાં તાલમેલથી થતી બહુવિધ, બહુઆયામી જૈવરાસાયણિક પ્રક્રિયામાં અવરોધ ઉભો થાય છે. જેની આડઅસર રોગોનું કારણ બને છે. આથી જ સમયાભાવ, અન્ય શારીરિક-માનસિક કાર્યપ્રવૃત્તિમાં વ્યસ્તતાને પરિણામે મળપ્રવૃત્તિનાં વેગને પણ રોકવામાં આવે તો, તેની આડઅસર પાચનતંત્રની વિવિધ ક્રિયા પર થાય છે.
ખાસ કરીને બાળકોને સવારે વ્હેલા સ્કૂલ-કોલેજ મોકલવા, ઘરકામ પતાવી સ્ત્રીઓને ઓફિસ કે વ્યવસાય માટે જવાની ભાગદોડ, ઉચાટ, સમયાભાવ જેવા કારણસર શરીર દ્વારા મળપ્રવૃત્તિ માટે આવશ્યક સંવેદનો અવગણાય છે, તેની પણ આડઅસર મળપ્રવૃત્તિની નિયમિતતા પર થતી જોવા મળે છે.
તમને પણ હંમેશા કબજિયાત ની સમસ્યા સતાવે છે અને તમારું પેટ બરાબર રીતે સાફ નથી થઇ શકતું તો હવે ટેન્શન લેવાની જરૂરત નથી. આજે અમે તમને કેટલાક એવા ઘરેલું નુસખા જણાવીશું જે સરળતાથી પેટ સાફ કરવામાં તમારી મદદ કરશે અને તમે હંમેશા માટે આ સમસ્યાઓ થી છુટકારો મેળવી લેશો. તેના માટે હવે તમને કોઈ દવા લેવાની જરૂરત નથી. કયા છે તે નુસખા, આવો જાણીએ.
પાણી: કહે છે કે વ્યક્તિ ને દરરોજ 8 થી 10 ગ્લાસ પાણી પીવું જોઈએ. પાણી પીવાનું તબિયત માટે બહુ ફાયદાકારક હોય છે. જોત મેં કબજિયાત ની સમસ્યા થી પરેશાન છો તો રોજ સવારે ઉઠ્યા પછી બે ગ્લાસ ગરમ પાણી પીવો. કબજિયાત નું એક મુખ્ય કારણ શરીર માં પાણી ની કમી થવાનું છે. ગરમ પાણી પીવાથી વેસ્ટ ને શરીર થી નીકાળવામાં મદદ મળે છે.
લસણ: વ્યક્તિ ને ખાવામાં લસણ નું સેવન જરૂર કરવું જોઈએ. થઇ શકે તો દરરોજ 2 કાચા લસણ ખાવાની ટેવ નાંખો. લસણ મળ ને મુલાયમ કરે છે અને સરળતાથી તમારા આંતરડાઓ થી બહાર નીકાળવામાં મદદ કરે છે. તેમાં હાજર એન્ટીઇન્ફલેમેશન ગુણ પેટ ના સોજા ને પણ ઓછો કરે છે.
મેથી: મેથી પણ કબજિયાત ની સમસ્યા ને દુર કરે છે. તેના માટે તમે દરરોજ ઊંઘવાથી પહેલા એક ચમચી મેથી નું ચૂર્ણ હલકા ગરમ પાણી માં મેળવીને લો. આ તમારા પેટ ને સવારે સાફ કરવામાં તમારી મદદ કરશે. તેના સિવાય, તમે દરરોજ દહીં નું પણ સેવન કરવાની કોશિશ કરો. દહીં તમારા પેટ માં લાભદાયક બેક્ટેરિયા ની કમી ને પૂરી કરે છે.
કિશમિશ: કિશમિશ થી પણ કબજિયાત ની સમસ્યા દુર થાય છે. તેના માટે સૌથી પહેલા તમે કેટલાક કિશમિશ ને પાણી માં પલાળી લો અને પછી થોડાક સમય પછી તેનું સેવન કરો. એવું કરવાથી કબજિયાત ની ફરિયાદ દુર થઇ જશે. તેના સિવાય જો તમે અંજીર ને થોડાક સમય માટે પાણી માં પલાળીને તેનું સેવન કરો છો તો પણ કબજિયાત ની સમસ્યા દુર થાય છે.
પાલક: પાલક ને પણ કબજિયાત ના દર્દીઓ માટે સારો વિકલ્પ જણાવ્યો છે. પ્રતિદિન પાલક ના જ્યુસ ને પોતાના આહાર માં સામેલ કરીને તમે કબજિયાત ની સમસ્યા થી મુક્તિ મેળવી શકો છો. પરંતુ પથરી ના દર્દી પાલક ના જ્યુસ થી દુરી કરો.
ફળ: કેટલાક ફળ પણ તમને કબજિયાત ની સમસ્યા થી રાહત અપાવી શકે છે. અમરુદ અને પપૈયા ને કબજિયાત માં ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. તેથી જો તમે દરરોજ આ ફળો ને ખાઓ છો તો અસર આપમેળે દેખાવા લાગશે.
ઇસબગુલ ભૂસી: ઇસબગુલની ભૂસી કબજિયાત ની સમસ્યા માં રામબાણ ઈલાજ છે. તેનો પ્રયોગ રાત્રે ઊંઘતા સમયે પાણી અથવા દૂધ ની સાથે કરો. તેનાથી કબજિયાત ની સમસ્યા બિલકુલ પૂરી દુર થઇ જાય છે.આંતરડાની ગતિમાં નિયમિતતા – સક્રિયતા માટે – ખોરાકમાં લીલા પત્તાવાળા, રેસાવાળા શાકભાજીનું પ્રમાણ વધારવું, મેથી-પાલક-તાંદડજો-સરગવાના પાન-બથવાની ભાજીનો સમાવેશ નિયમિત અંતરાલે કરવો. ઘઉં, ચોખા, દાળ ઉપરાંત ફોતરાવાળા કઠોળ કે ઉગાડેલા કઠોળ, કચુંબર, પપૈયા-ચીકુ-કેળા જેવા ફળોનો સમાવેશ કરવો.
બંને સમયે નિયમિત સમયે તાજો, ગરમ ખોરાક ખાવો. ખોરાકમાં દાળ, સૂપ, કઢી, રસમ જેવા પ્રવાહી ખોરાક ઉમેરવા. પાતળી-મોળી છાશ સંચળ-શેકેલું જીરૂ ઉમેરી પીવું.મેંદો, બિસ્કીટ, પિઝા, બેકરી આઈટમ્સ નાસ્તામાંથી દૂર કરી તાજા સિઝનલ ફળો, બદામ, ખજૂર જેવા તૈલી-રેસાયુક્ત કુદરતી ફળો ખાવા.કેળાં-ચીકુ-પપૈયા, નાસપતિ, પાઈનેપલ જેવા ફળોમાં રહેલાં રેસા અને પાચક-સારક ગુણ કબજીયાત મટાડે છે.
કસરત કરવી : કબજીયાત ભાગડવા માત્ર કોઈ રેચક ફાકી-ચૂર્ણ કે ટીકડી પર આધાર રાખવો નહીં. યોગ્ય ખોરાક-પીણાનો આહારમાં સમાવેશ કરવાની સાથે દરરોજ પેલ્વિક એરિયાનાં સ્નાયુઓ ખાસ તો કમરનાં, કુલ્હાનાં, પગનાં સ્નાયુઓમાં યોગ્ય રક્તસંચાર થાય, સક્રિયતા આવે તેવી કસરત અપનાવો. વધુ લાંબો સમય બેસી રહેતા કન્સલ્ટન્ટસ, કર્મચારીઓ, વેપારીઓ, વિદ્યાર્થીઓને બેઠાડું જીવન ઘણી આડઅસર કરે છે. અનુકૂળતા મૂજબ ચાલવું, દોડવું, જોગિંગ કરવું, સાયકલ ચલાવવી, સ્વિમિંગ, જીમીંગ પૈકી કસરત રોજબરોજનાં જીવનમાં અપનાવવાથી સ્નાયુઓની તંદુરસ્તી, ક્રિયાશિલતા વધવાથી કબજીયાત વગર દવાએ દૂર થઇ જતી હોય છે..
યોગાસનો જેવા કે પવનમુક્તાસન, શશાંકાસન, પશ્ચિમોત્તાસન વગેરે યોગ્ય માર્ગદર્શનમાં વિધિવત કરવાથી એબ્ડોમિનલ મસલ્સ અને એબ્ડોમિનલ ઓર્ગન્સમાં મસાજ જેવી અસર થાય છે. જેથી પાચનતંત્રની સક્રિયતા વધે છે.પાચન-મળપ્રવૃત્તિમાં નિયમિતતા જળવાય તે જરૂરી છે. પરંતુ જ્યારે પણ મળપ્રવૃત્તિનો વેગ અનુભવાય ત્યારે ટાળવો નહીંજો તમને અમારો લેખ પસંદ આવ્યો હોય તો તેને લાઈક કરી અન્ય મિત્રો સાથે શૅર કરો અને તમારો અભિપ્રાય અમને જણાવો ધન્યવાદ
